Wanneer banken een negatieve rente gaan berekenen lopen zij het risico dat klanten hun laatste restje vertrouwen in de sector verliezen en alle banden zullen doorsnijden.
Het zijn spannende tijden op financieel-economisch gebied. Door alle spanningen in de wereld wordt een forse afkoeling van de wereldwijde economische groei verwacht, misschien zelfs wel een recessie. In die situatie wordt al snel weer gekeken naar de centrale banken en wordt van hen verwacht de economische groei te stimuleren met (nog) lagere renteniveaus. We staan nu op het punt dat de Nederlandse banken de renteverlagingen van de Europese Centrale Bank (ECB) zodanig gaan volgen dat ze over door klanten bij hen gestald spaargeld geen of negatieve rente gaan berekenen. Voor alle duidelijkheid: negatieve rente betekent dat je moet betalen om bij een bank te sparen.
Verliezers
Spaarders zijn, samen met de Nederlandse pensioenfondsen, al een tijdje de verliezers van de nasleep van de financiële crisis van 2008, toen de ECB de rentetarieven fors omlaag bracht en sindsdien op dat niveau handhaaft. En het wordt dus nog erger. Want wat moeten mensen die gewoon willen sparen, en dus geen zin hebben in het kopen van aandelen of huizen, doen bij een negatieve spaarrente?
Nu is de rente die je bij banken over je spaargeld krijgt ook op dit moment niet om over te juichen. Als de rente 0,02 procent is dan krijg je twee cent rente over een inleg van 100 euro. Per jaar! Bespottelijk eigenlijk, maar banken wijzen naar de ECB waar ze geld gratis kunnen lenen. Waarom dan nog betalen om spaargeld aan te trekken? Door deze houding keren de banken zich eigenlijk af van één van hun kerntaken, het beheren van spaargeld en op basis daarvan kredieten en hypotheken verlenen.
Banken op glad ijs
Ik denk dat de banken zich hiermee op glad ijs begeven. Ze laten hun klanten die willen sparen danig in de kou staan. En die klanten hebben dat ook door. Velen hebben het vaste voornemen om hun spaargeld van de bank te halen als de rente negatief wordt. Deze ‘bankrun’, want zo mag je dat best noemen, heeft geen effect op de kredietverlening van de banken. Die kunnen immers gratis geld bij de ECB krijgen. Maar de banken snijden zo wel een heel belangrijke band met hun klanten door. En die klanten begrijpen inmiddels donders goed, zo ze dat al niet deden, dat banken er in eerste instantie voor zichzelf zijn en niet voor hun klanten. Genoeg reden voor een vertrouwensbreuk.
Overbodig
En als één belangrijke band met de banken is doorgesneden is het voor klanten niet heel lastig om ook de andere banden te heroverwegen. Er zijn immers vele alternatieven voor bankrekeningen en hypotheken, en die worden met de opkomst van de zogenaamde ‘fintech’ alleen maar groter. Als banden meer en meer worden doorgesneden kunnen banken uiteindelijk volstrekt overbodig worden.
Pensioenen
De banken zullen ter verdediging wijzen naar de ECB; ze moeten wel volgen, anders kost het geld, en trouwens, wat de ECB doet is toch goed voor de economie en dus voor de burgers? Ook daar blijken burgers inmiddels totaal anders over te denken. Een lage rente is leuk als je een huis wil kopen, maar als door die lage rente de huizenprijzen zo krankzinnig zijn gestegen dat je helaas niets meer kunt kopen schiet je hier niet veel mee op. En vraag de pensioengerechtigden maar eens wat ze vinden van een voortdurende lage rente. Zij lopen al jaren indexatie mis en moeten straks voor kortingen vrezen. Over spaarders is genoeg gezegd. Al deze mensen vragen zich zo langzamerhand af waarom de rente zo laag moet zijn en wie hiervan nu echt profiteert.
Ik denk dat een negatieve spaarrente het duwtje kan zijn dat het toch al wankele vertrouwen in het bankwezen (zowel Nederlandse banken als de ECB) kan laten omslaan in wantrouwen en het doorsnijden van banden. De verhalen van het bankwezen worden niet meer geloofd. De toekomst van deze sector ligt daarmee in de waagschaal. Hoog spel voor een paar honderdsten procentpunt rente.
