Onlangs is het conceptwetsvoorstel Basisverzekering Arbeidsongeschiktheid Zelfstandigen (hierna: BAZ) bekend gemaakt. Het staat nu open voor internet consultatie.
De bedoeling van dit conceptwetsvoorstel is om een verplichte verzekering voor arbeidsongeschiktheid voor zelfstandigen in het leven te roepen. Er wordt geconstateerd dat vele zelfstandigen hiervoor geen verzekering hebben, en dat dit een mogelijk probleem zal worden als een zelfstandige arbeidsongeschikt wordt. Die moet dan mogelijk terugvallen op de bijstand, en dat vindt de regering een probleem.
De verzekering wordt verplicht van allen die winst uit onderneming genieten en nog niet de AOW gerechtigde leeftijd hebben bereikt. Je kunt alleen aan deze verzekering ontkomen als je een vergelijkbare verzekering bij een commerciële verzekeraar afsluit. Dit wordt in het wetsvoorstel opt-out genoemd, terwijl dat het natuurlijk niet echt is. Het is alleen een opt-out uit het publieke systeem, je blijft verplicht verzekerd.
Verzekerd is bij arbeidsongeschiktheid, dat wordt gedefinieerd als het niet meer met arbeid kunnen verdienen van het minimumloon, een uitkering van maximaal het minimumloon. Er is eerst een wachttijd van 52 weken.
De kosten hiervan zijn nog niet bekend, het premiepercentage zal door het UWV, dat deze regeling zal uitvoeren, worden vastgesteld. Reken op een premiepercentage van 6 tot 8 van de maximum grondslag van ten hoogste het minimumloon. Dat zal volgens berichten leiden tot een premie van rond de 200 euro per maand. Deze premie is aftrekbaar van het belastbare inkomen als uitgaven voor inkomensvoorzieningen.
ANALYSE
De grote vraag bij dit conceptwetsvoorstel BAZ is welk probleem men hiermee wil oplossen. Dat er zelfstandigen zijn die graag verzekerd willen zijn voor arbeidsongeschiktheid zal zeker het geval zijn. Dit laat echter onverlet dat zeer veel zelfstandigen hier totaal geen behoefte aan hebben, bijvoorbeeld omdat ze zelf al voorzieningen hebben getroffen voor dit geval. Ondernemers zijn hiertoe zeer goed in staat, en kunnen deze financiële zaken in het algemeen goed (laten) plannen.
Voor ondernemers die zich niet willen verzekeren voor arbeidsongeschiktheid is in het conceptwetsvoorstel geen opt-out opgenomen, terwijl dat in de eerdere berichten rond deze verzekering wel werd genoemd. Er zijn bijvoorbeeld ondernemers die al pensioen genieten terwijl ze nog niet AOW gerechtigd zijn; die zijn nog steeds verplicht verzekerd met bijbehorende kosten terwijl ze een prima alternatief inkomen hebben. Ook zijn er ondernemers die vermogend zijn en van dit vermogen kunnen en willen leven als ze arbeidsongeschikt worden. In deze gevallen wordt de voorgestelde verzekering een zinloze en vooral kostbare exercitie.
Het conceptwetsvoorstel zou dus aan relevantie winnen als er een echte opt-out wordt opgenomen, waarbij ondernemers de mogelijkheid wordt geboden om zelf voorzieningen te treffen voor eventuele arbeidsongeschiktheid. Desnoods kunnen deze voorzieningen, die blijkbaar een minimumloon moeten opleveren, worden getoetst door het UWV of de belastingdienst, alhoewel moet worden gevreesd dat die daar weinig of geen kennis en capaciteit voor hebben. Het beste is dan ook om ondernemers zelf de keuze te geven om mee te doen als ze de kosten vinden opwegen tegen de baten. Ik vraag me dan wel af of een grote groep aan deze verzekering gaat meedoen, en of er dus überhaupt een probleem is dat met dit conceptwetsvoorstel zal worden opgelost.
Het zou dus goed zijn geweest om een onderzoek uit te voeren naar de behoefte van zelfstandigen om zich te verzekeren voor arbeidsongeschiktheid. In de Memorie van Toelichting worden vele onderzoeken genoemd, maar een onderzoek met deze vraag mis ik helaas. Dat draagt dus niet bij aan het antwoord op de vraag welk probleem met dit conceptwetsvoorstel zal worden opgelost.
Het is ook de vraag of er, na bovengenoemde vraag te hebben onderzocht, nog behoefte is aan een publiek systeem zoals in het conceptwetsvoorstel opgezet is. Wellicht kan voor een kleinere groep zelfstandigen een standaardpolis met dezelfde voorwaarden en kosten bij commerciële verzekeraars worden bedongen. Dit lijkt een veel simpeler en handzamere oplossing dan het optuigen van een publiek systeem met veel bureaucratie, waarvan het op dit moment bovendien nog volstrekt onduidelijk is of het UWV dit kan uitvoeren.
CONCLUSIE
Het opzetten van een publiek systeem voor het verzekeren van arbeidsongeschiktheid voor zelfstandigen is een oplossing op zoek naar een probleem. Het is zeer de vraag of dat probleem er überhaupt is. Ik denk dat veel zelfstandigen helemaal niet zitten te wachten op dit conceptwetsvoorstel, en dat dit zal worden ervaren als een zinloze en kostbare exercitie. Voor de zelfstandigen die wel behoefte hebben aan een verzekering ligt het meer voor de hand afspraken te maken met de commerciële verzekeraars.
