Als een van beide ouders overlijdt kan het gebeuren dat de erfgenaam erfbelasting moet betalen terwijl hij of zij nog niets krijgt.
De erfbelasting is niet een heel populaire heffing. Na over het verdiende inkomen inkomstenbelasting en over het gespaarde vermogen vermogensrendementsheffing te hebben betaald, moeten we bij ontvangst van datzelfde vermogen als erfenis nogmaals belasting betalen. Dit wordt door veel mensen als onrechtvaardig beschouwd. Er wordt op gezette tijden discussie gevoerd over de rechtsgrond voor deze belasting, maar zolang de overheid hiermee veel geld ophaalt zal deze belasting voorlopig niet verdwijnen.
Idealiter sluit de erfbelasting naadloos aan bij het erfrecht en worden vermogens belast die je dan ook daadwerkelijk als erfgenaam krijgt. Er is echter een veel voorkomende situatie waarbij je als erfgenaam (nog) niets krijgt en er toch erfbelasting moet worden betaald. Gekker moet het niet worden; niets krijgen en toch belasting moeten betalen. Een voorbeeld kan deze situatie verduidelijken. Stel je hebt twee ouders met twee kindereneneenvermogen dat geheel uit het afbetaalde eigen huis bestaat. Bij het overlijden van de eerste ouder worden de andere ouder en de kinderen in gelijke delen erfgenamen. Het erfrecht bepaalt dan dat de langstlevende ouder alle geld en goederen krijgt om verder te kunnen leven zoals men gewend is. De kinderen krijgen slechts een vordering in geld op de langstlevende ouder.
Die vordering is niet opeisbaar, zodat de langstlevende ouder in dit voorbeeld het huis niet hoeft te verkopenomde kinderenuitte betalen. Of de vordering ooit iets oplevert, is ook maar de vraag; de langstlevende ouder mag alle geld en goederen opmaken, zodat er mogelijk niets voor de kinderen overblijft bij het overlijden van de langstlevende ouder. De waarde van deze vordering bij het overlijden van de eerste ouder is derhalve voor de kinderen nogal kwestieus. Toch moet, boven een vrijstelling van ongeveer 20.000 euro, erfbelasting worden betaald over de waarde van deze vordering. Omdat de kinderen slechts die vordering en geen geld hebben gekregen, moet de langstlevende ouder die erfbelasting voor de kinderen voldoen. Dit is natuurlijk een heel rare situatie. Je krijgt als erfgenaam een vordering waarvan je maar moet afwachten wanneer je die kunt innen en wat die dan nog waard is, maar je moet wel direct afrekenen met de fiscus. Die erfbelasting moet dan ook nog betaald worden door een ander dan jezelf. Natuurlijk zijn er slimme manieren bedacht om dit te voorkomen maar dan moet je wel een testament laten opmaken. Zonder een testament is deze erfbelasting niet te vermijden.
Ik wil ervoor pleiten de wettelijke regeling zo te veranderen dat deze erfbelasting ook zonder testament te vermijden is. Dat kan bijvoorbeeld door te bepalen dat de verschuldigde erfbelasting op de vordering pas hoeft te worden bepaald en betaald bij het overlijden van de langstlevende ouder. Dat lijkt ook het meest logische moment; dan pas kun je zien of er daadwerkelijk geld van ouder naar kinderen gaat. De overheid kan hier vast een leukere regeling van maken. Er zijn talloze redenen om een testament te laten opmaken, maar het voorkomen van erfbelasting op deze vordering zou hier niet een van moeten zijn. Wellicht ook dat mensen de erfbelasting dan als iets minder onrechtvaardig gaan zien.
