Na de heetste zomer ooit gemeten lijkt het wel duidelijk dat we mondiaal iets moeten doen om klimaatverandering te beperken. Nederland zet vol in op het overschakelen van gas naar elektriciteit, waarbij dat laatste natuurlijk alleen schoon is als die duurzaam wordt opgewekt door zonnesystemen of windmolens. In dat kader wordt veel gevraagd van de burger. Die moet zijn huis energiezuinig maken en loskoppelen van het gas, en het liefst ook nog een elektrisch aangedreven auto kopen.
De ingezette energietransitie biedt wellicht mooie vergezichten maar gaat zeer veel geld en tijd kosten. De burger gaat hiervoor onvermijdelijk flink betalen. Op zich hoeft dat geen probleem te zijn, maar dan moet er wel aan bepaalde technische en financiële randvoorwaarden worden voldaan.
Ik ben geen techneut dus zal de opmerkingen daarover kort houden. Het verbaast me echter wel als ik lees dat we vol moeten inzetten op het gebruik van elektriciteit als de duurzame opwekking daarvan eind 2017 slechts op ongeveer 14% van het totale gebruik staat. Meer gebruik zonder dat dit percentage snel stijgt betekent dus gewoon meer gebruik van gascentrales. Bovendien werd onlangs duidelijk wat het écht duurzaam opwekken van elektriciteit voor ons landschap betekent. De helft van ons landoppervlak moet worden ingezet voor zonnesystemen, en de andere helft voor windmolens. Of dit maatschappelijk haalbaar is vraag ik mij af.
Dan financieel. Daar ziet de burger dat van hem een enorm offer wordt gevraagd. Het energiezuinig maken van je huis, het omschakelen van gas naar elektriciteit en eventuele bijkomende investeringen vormen voor veel mensen een brug te ver. Veel mensen, denk bijvoorbeeld aan oudere huiseigenaren, zullen deze investeringen nimmer terugverdienen. Wellicht voor het ultieme doel niet nodig, maar lastig om deze mensen dan over de streep te trekken. Het zou een goed idee zijn als de overheid meer faciliterend optreedt, bijvoorbeeld door de investeringen in de energietransitie fiscaal aftrekbaar te maken of een stevig structureel subsidieprogramma op te tuigen. Burgers hebben dan het idee dat ze niet alleen moeten betalen maar ook gesteund worden in hun keuzes.
Nu hebben burgers vooral het idee dat het belastingstelsel éénzijdig wordt ingezet om ze meer te laten betalen, voornamelijk voor zaken die de overheid op dit moment wil ontmoedigen. Dat betekent bijvoorbeeld meteen meer energiebelasting op gas, terwijl de keuze om snel en eenvoudig over te stappen op elektriciteit niet altijd voorhanden of überhaupt technisch mogelijk is.
Het is jammer dat er niet eerst een paar simpele maatregelen worden genomen die grote vervuilers hun deel laten bijdragen. Denk hierbij aan het zodanig veranderen van de energiebelasting dat de echte energieslurpers ook het tarief van gewone burgers gaan betalen. Een tweede maatregel zou het belasten van vliegtuigbrandstof zijn; hef daar gewoon net als bij andere brandstoffen accijns en BTW over. Burgers kunnen vervolgens de keuze maken de duurdere producten en diensten af te nemen, of niet. Als we de transitie echt serieus nemen moeten we eventuele economische gevolgen maar accepteren.
Overigens denk ik dat de explosief groeiende wereldbevolking, allemaal een westerse levensstijl nastrevend, de grootste bedreiging voor het klimaat is. Zolang de hieruit voortvloeiende consumptie niet klimaatneutraal is zijn en blijven maatregelen die wij in ons kleine landje willen implementeren helaas niets anders dan dure druppels op de gloeiende mondiale plaat. Misschien hebben we een ander perspectief nodig om de klimaatverandering aan te pakken.
