Het lijkt erop dat er een nieuw verbod aan zit te komen: een al dan niet geheel vuurwerkverbod. Het kabinet is in principe om, alleen hoe dit verbod wordt uitgewerkt, is nog onderwerp van onderzoek. Zelfs de vuurwerkbranche lijkt het met dit verbod eens te zijn. Eensgezindheid alom, maar wat zal dit verbod nu bereiken?
In de oudejaarsnacht gebeuren naast mooie dingen helaas ook zaken die onverantwoord en onacceptabel zijn. Dat hulpverleners gewoon hun werk moeten kunnen doen en dat vernielingen en brandstichting achterwege blijven, is vanzelfsprekend. Dat ongeregeldheden toch plaatsvinden rekent half bestuurlijk Nederland (en een groot deel van het publiek) toe aan het ge- of misbruik van vuurwerk. Maar dat is op z’n best een nogal gebrekkige analyse van de gebeurtenissen in zo’n nacht.
Ik wil vooropstellen dat de meeste mensen die vuurwerk afsteken zich keurig aan de regels houden en veel plezier beleven aan hun overgang naar het nieuwe jaar. Blijkbaar is het de gebruikelijke ‘kleine groep’ die het verpest voor de grote meerderheid. Maar is het voorhanden hebben van vuurwerk dan het enige ingredient voor ongeregeldheden op die avond? Meestal niet, ook zaken als drank en drugs spelen een grote rol. Wil je oudejaarsavond genieten van een rustige overgang naar het nieuwe jaar, dan moet je overwegen ook drank en drugs te verbieden.
O wacht, drugs zijn natuurlijk al verboden maar desondanks op iedere straathoek te verkrijgen. De overheid laat hier zien hoe onmogelijk het blijkbaar is om bepaalde zaken te verbieden en dat verbod te handhaven. Geen veelbelovend voorbeeld voor nieuwe verboden.
Hoe zal dat gaan met vuurwerk dat verboden wordt? Het wordt natuurlijk alleen in Nederland verboden, maar mensen die toch hun geliefde traditie willen behouden, kopen hun spullen dan gewoon over de grens. Een grote groep vuurwerkenthousiastelingen doet dat al jaren, de rijen bij de Duitse en Belgische verkooppunten worden naar verwachting nog langer.
En bij het afsteken in de oudejaarsnacht, komt de politie dan om iedereen te bekeuren of op te pakken? Natuurlijk niet, want die heeft daar helemaal geen handhavingscapaciteit voor.
Als je het zo bekijkt wordt het vooral een verbod voor de bühne, zonder enige echte verandering te brengen. Dat is trouwens al jaren een favoriete Haagse hobby, problemen gewoon wegdefiniëren zonder echte maatregelen te nemen.
Wil je echt iets doen aan ongeregeldheden in de oudejaarsnacht, of op andere momenten, dan moet je iets doen aan het gedrag van mensen. En gedrag laat zich, zo blijkt uit vele onderzoeken, beter sturen door te belonen dan te straffen.
Het is mij een raadsel waarom dit aspect in de hele discussie rond het vuurwerkverbod ontbreekt. Dat verbod draagt naar mijn mening niets bij aan een mooiere en rustigere nacht. Als mensen willen rellen, doen ze dat toch wel, met of zonder vuurwerk.
Hoe kun je het gedrag van mensen in de oudejaarsnacht nu proberen te veranderen? Als lokale overheid kun je bijvoorbeeld een centraal vuurwerk aanbieden. Of je geeft in je stad of gemeente niet aan waar je geen vuurwerk mag afsteken, maar wijst juist bepaalde gebieden aan waar je wel welkom bent om je hobby uit te leven, vooral ook overdag. Wellicht zijn er ook lokale gebruiken die hierbij kunnen helpen. Zo vind ik het niet slim van de gemeente Den Haag om de vreugdevuren, die een bescheiden omvang zouden krijgen, niet toe te staan; dat had een mooi precedent voor de volgende jaren kunnen worden. Denk kortom positief en begin met het sturen naar gewenst gedrag!
Jos de Jong
